Το 1958, ο ψυχίατρος John Bowlby εισαγάγει την θεωρία του δεσμού την οποία μετέπειτα συμπληρώνει η ψυχολόγος Mary Ainsworth.
Η θεωρία αυτή αναφέρεται στον συναισθηματικό δεσμό που αναπτύσσεται μεταξύ βρέφους, από την αρχή της γέννησης του και του κύριου φροντιστή του και στρέφει την προσοχή στην σημαντικότητα του δεσμού αυτού στην κοινωνική, συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη του βρέφους.
Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της Ainsworth, ο δεσμός που θα αναπτυχθεί μεταξύ βρέφους και τροφού μπορεί να είναι ασφαλής, ανασφαλής (απορριπτικός/ αποφευκτικός δεσμός είτε αγχώδης/ αμφιθυμικός) ή αποδιοργανωμένος.
Σε τι μπορεί να μας φανεί χρήσιμη η παραπάνω κατηγοριοποίηση;
Ο τύπος δεσμού που θα αναπτυχθεί αντανακλά τον τρόπο σχετίζεσθε στην ενήλικη ζωή του ατόμου και μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες αναφορικά με τις “δυσλειτουργικές” σχέσεις που αυτό συνάπτει.
Τι συμβαίνει λοιπόν όταν κάποιος έχει παραμεληθεί κατά την παιδική του ηλικία; Πως εξακολουθεί να κουβαλάει μέσα του το τραυματισμένο παιδί και γιατί θα πρέπει να του δώσουμε σημασία;
Η συναισθηματική παραμέληση ενός παιδιού συμβαίνει όταν ο γονέας δεν ανταποκρίνεται στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού. Ενώ κάποιες φορές αυτό συμβαίνει εν αγνοία του γονέα (λόγω δικής του συναισθηματικής ανωριμότητας), άλλες φορές γίνεται συνειδητά μέσω πρακτικών όπως η τιμωρία του παιδιού όταν αυτό εκφράζει ορισμένα συναισθήματα, πρόκληση αισθήματος ντροπής κλπ.
Ας δούμε ορισμένα παραδείγματα συναισθηματικής παραμέλησης του παιδιού:
-Ο γονέας δίνει μικρή σημασία ή αδιαφορεί εντελώς για τα συναισθήματα του παιδιού
-Το παιδί δεν αισθάνεται άνετα να μοιραστεί τα συναισθήματα του με τον γονέα του
-Μετά από έντονα ξεσπάσματα ή καβγάδες, τα μέλη της οικογένειας συμπεριφέρονται σαν να μην συνέβη τίποτα και αφήνουν το παιδί “μπερδεμένο”
-Ο γονέας μειώνει το συναίσθημα του παιδιού χαρακτηρίζοντας το ως υπερβολικό
Η αντανάκλαση της συναισθηματικής παραμέλησης ενός παιδιού διαφαίνεται στην ενήλικη ζωή του ατόμου και μπορεί να μοιάζει κάπως έτσι:
Ο ενήλικας που έχει παραμεληθεί ως παιδί συχνά πιστεύει πως κάτι δεν πάει καλά με τον ίδιο
-Αισθάνεται ντροπή
-Δυσκολεύεται να εκφράσει τα συναισθήματα του
-Δεν εμπιστεύεται εύκολα τον άλλον
-Έχει την τάση να αποπροσανατολίζει τον εαυτό του με το να προσπαθεί να “σώσει” τους άλλους
Το τραυματισμένο παιδί μέσα μας, σημαίνει πως από την αρχή της ζωής μας μάθαμε να αγνοούμε τα συναισθήματα μας ή να τα μειώνουμε. Οι ανάγκες και το συναίσθημα του άλλου έχουν μεγαλύτερη αξία από τις δικές μας γιατί μόνο έτσι βγάζει νόημα ο κόσμος. Ένας κόσμος μέσα στον οποίον το παιδί προσπαθούσε να επιβιώσει από την αρχή της ζωής του.
Για να θεραπεύσουμε το τραυματισμένο παιδί μέσα μας θα πρέπει να του δώσουμε ότι δεν κατάφεραν να του δώσουν οι γονείς μας: σημασία στα συναισθήματα μας, αξία και πραγματική φροντίδα του εαυτού μας.